De patch – Frank Roger

1

 

Vandaag is onze hond gestorven. Het was een trieste dag en mijn dochter Stefanie is totaal ontredderd. Ze is nog maar zeven jaar en kan nog niet omgaan met dood en verlies. Voor een kind van die leeftijd zijn dat nog onbekende begrippen. Ik probeerde haar te troosten en beloofde haar een andere hond te kopen, maar ze wil alleen maar de oude terug – ze kan maar niet aanvaarden dat die er niet meer is. Ik weet zeker dat haar verdriet langzaam zal verdwijnen en dat ze daarna de draad weer zal oppakken. Ze is nog maar een kind, ja? Ik maak me geen zorgen.

 

2

 

Ik word overstelpt met reclame van een bedrijf genaamd Reality+ dat belooft ‘mijn probleem op te lossen’ en me te helpen om ‘mijn verlies te verwerken’. Hoe kwamen ze achter mijn verlies? En wat weten ze van mijn problemen? Ik haat dit soort toestanden. Ik weet best dat privacy iets uit het verleden is, maar dit gaat wel zeer ver.

Stefanie blijft maar herhalen dat ze haar hond terug wil. ‘Waarom doen we niet zoals Jennifer en Mark?’ klaagde ze. Jennifer is een school­vriendinnetje van haar dat een eind verderop in de straat woont, en Mark is het jongere broertje van Jennifer. Jennifer komt hier vaak spelen met Stefanie, en omgekeerd. Ik weet niet waarover Stefanie het heeft, en ze is te zeer overstuur om er redelijk te kunnen over praten. Ik zal het bij gelegenheid eens vragen aan Jennifers ouders. Is er misschien een verband met Reality+? Dat zou best kunnen. Ik kijk het wel eens na.

 

3

 

Ik had het moeten weten. Reality+ heeft me niet zomaar ontdekt. Blijkbaar vertelde Stefanie over de dood van onze hond aan Jennifer, die op haar beurt aan haar vader vroeg om wat informatie door te sturen. Ik ken die man, John Muylders. Ik zie hem soms als ik Stefanie op school ga afhalen. (Ik denk er net aan, zijn vrouw Melanie heb ik al een poos niet meer gezien – we wisselden al eens nieuws en roddel uit. Ik mis haar eigenlijk wel een beetje. Wat is er gebeurd met haar? Als ik dat nu eens discreet vroeg aan John?) John stemde toe en gaf mijn contactgegevens door aan dat bedrijf, wellicht in de veronderstelling dat ik zelf achter dat verzoek zat.

Ik bel hem wel eens en vraag hem om meer informatie over Reality+.

 

4

 

Ik heb met John gebeld. Hij ging er inderdaad van uit dat ik gevraagd had om informatie te krijgen. Hij verontschuldigde zich voor het ongemak, maar benadrukte dat hij wist wat ik doormaakte en dat Reality+ de perfecte oplossing had voor mijn probleem. ‘Ik heb niets dan positieve ervaring met hun dienstverlening,’ zei hij. ‘Je zou het in elk geval eens moeten proberen. Maak een afspraak met een van hun verkopers. Geloof me, je zult niet teleurgesteld zijn. En je dochter zal zo gelukkig zijn.’

Ik vroeg om meer details, maar John bleef vaag over zijn eigen ervaringen. Hij herhaalde alleen maar dat ik het moest proberen en dat het onvergeeflijk zou zijn om de diensten van dat bedrijf geen kans te geven. ‘Hun patches zijn echt het allernieuwste snufje spits­technologie,’ zei hij. Patches? Ik besteed niet veel aandacht aan al die nieuwe en doorgaans peperdure technologie die de markt over­spoelt, maar ik had wel al gehoord over ‘patches’.

Ik weet eerlijk gezegd niet wat nu te doen. Ik deed wat onderzoek op het internet en vond commentaar van klanten, alles erg positief maar zonder de informatie die ik zocht. (‘Perfecte op maat gemaakte oplossingen voor al je persoonlijke problemen.’ ‘Getroffen door een verlies? Probeer hun patches.’ ‘Laat negatieve gedachten niet de overhand krijgen. Vraag om professionele hulp. Reality+ is wat je nodig hebt.’)

Inmiddels blijft Stefanie me maar zeggen dat ze haar hond terug wil alsof dit echt mogelijk is – ze moet het over die patches hebben. Dat moet ik toch eens nader bekijken.

 

5

 

Ik maakte dus een afspraak. De verkoper kwam aan in een anonieme witte bestelwagen, zonder bedrijfsnaam of logo.

De man zag mijn verbaasde blik en legde uit: ‘We willen niet dat iedereen in de straat weet dat u bezoek krijgt van iemand van Reality+, om welke reden dan ook. U kunt altijd rekenen op onze absolute discretie. Voor ons is dat even belangrijk als voor u. Wij houden ons bezig met gevoelige en persoonlijke zaken en respecteren uw privacy.’

Met veel empathie besprak hij toen de zaak van onze hond. Hij moest foto’s en videomateriaal van het dier zien, zoveel als we maar hadden. ‘Dat is van vitaal belang,’ beweerde hij, ‘om een natuurgetrouwe patch te verkrijgen.’

‘Natuurgetrouw’, dat bleek het credo van die jongens te zijn. Als ik het correct begrijp is de ‘patch’ die ze leveren een nieuw stukje technologie dat net echt lijkt. Onze hond-patch zou niet te onderscheiden zijn van onze echte hond. ‘Het is als virtuele realiteit maar zonder de helm,’ zei de verkoper, een uitleg die me geen stap verder hielp. ‘Het is de volgende stap in ‘toegevoegde realiteit’,’ merkte hij verder nog op, wat ook al niet veel hielp.

‘Het is dus nep,’ zei ik, ‘maar het ziet eruit als echt.’ ‘Ik zou het niet nep durven noemen,’ wierp hij tegen. ‘Het is wel degelijk echt, maar op een andere manier. En het blijft beperkt tot het huis en de tuin. Je kunt je hond niet meenemen als je ergens heengaat. Onze technologie onder­steunt die optie nog niet. In de nabije toekomst wordt dat misschien mogelijk, en dan bieden we je een upgrade aan tegen een zeer redelijke prijs.’

‘En hoe werkt dit nu?’ vroeg ik. Ik kreeg een technische uitleg die me mijn petje te boven ging. Wat ik begreep was dat er ergens in huis een Patch Unit zou komen, een computersysteem dat alles bestuurde. Het zou volledig autonoom werken en maar beperkt onderhoud vergen. Het bedrijf bood een gratis helpdesk die ik vierentwintig uur per dag kon bellen en een noodreparatieteam in het onwaarschijnlijke geval van een panne.

Ik kreeg meer informatie over prijzen en voorwaarden en opties, en koos uiteindelijk voor een proefperiode van drie dagen, waarna ik de knoop zou moeten doorhakken.

Stefanie raakte in extase toen ze te horen kreeg dat ze haar hond terugkreeg – ik zei er niet bij dat het misschien maar voor drie dagen was. Dat zouden we dan wel zien.

 

6

 

Het was leuk om onze hond weer in huis te zien, en toch besloot ik om het aanbod af te slaan. Stefanie was weer compleet ontredderd. Ik leg het even uit.

De hond was absoluut fantastisch, dat moet ik wel toegeven. Stefanie greep hem beet en kuste hem alsof zijn dood niet meer dan een alweer vergeten nachtmerrie was geweest. Als ik niet beter wist had ik ook gedacht dat de echte hond was teruggekeerd, alsof hij zich na zijn heengaan had bedacht en was herrezen.

Ik heb begrepen dat Reality+ een digitale kopie van onze hond had gecreëerd die werd bestuurd door de Patch Unit in ons huis. Die patch bestond uit signalen die naar onze hersenen gestuurd werden en geïnterpreteerd als normale zintuiglijke waarnemingen: visueel, auditief, tactiel enzovoort. We zagen onze hond rondrennen, hoorden hem blaffen, voelden zijn zachte pels als we hem streelden net alsof het dier echt was.

Maar dat was hij dus niet. Onze hersenen kunnen gewoon het onderscheid niet maken tussen de patch en het echte spul. Voor Stefanie was het perfect, maar wat verwacht je van een kind.

Het deed me verschrikkelijk pijn om haar pas hervonden geluk aan scherven te moeten gooien, maar ik vond dat ik geen keuze had. Ik probeerde haar uit te leggen dat hoe authentiek namaak ook mag over­komen, het altijd namaak blijft. Ik zei haar dat het beter is te leren omgaan met de werkelijkheid, en dus ook met verlies en dood, en dat de hond die we daar zagen lopen er helemaal niet was – een stuk technologie deed ons dat geloven.

Zouden kinderen (en volwassenen trouwens ook) niet moeten leren omgaan met het ware leven? Met zware klappen en tegenslagen? Is het zoeken naar troost in namaak geen vlucht uit de werkelijkheid, een weigering om in het reine te komen met je problemen? Ik kwam tot de conclusie dat er in mijn leven geen plaats is voor die spitstechnologische patches, hoe overtuigend ze ook zijn.

Dus moest de hond gaan. Of beter gezegd: de hond werd uitge­schakeld.

 

7

 

Stefanie komt haar verlies te boven – voor de tweede keer. Ik wist wel dat het haar zou lukken. Ze is een sterk meisje. Ze doet alles wat kinderen van haar leeftijd doen en maakt plezier. Als ze zo doorgaat koop ik misschien wel een nieuwe hond voor haar.

Enkele dagen lang ging alles perfect.

Stefanie vroeg of ze na school mocht gaan spelen met Jennifer en haar kleine broer. Ik zei haar dat het geen probleem was en we gingen erheen. Hoewel het maar een korte wandeling is ga ik liever mee. John opende de deur, begroette me hartelijk zonder te verwijzen naar Reality+. Hij zei dat alles in orde was en dat de kinderen het naar hun zin zouden hebben.

Toen ging Stefanie bijna elke dag spelen met Johns kinderen. Ze hadden veel plezier en ik was blij dat de dode hond al uit hun herinnering aan het verdwijnen was.

 

8

 

Het gebeurde enkele dagen later.

Stefanie kwam in de late namiddag terug van Johns huis en ze was compleet overstuur. Ze zag eruit alsof ze elk moment in tranen kon uitbarsten.

Ik vroeg haar wat er gebeurd was en ze zei me dat Jennifers jongere broer iets verschrikkelijks was overkomen. Eerst dacht ik dat de jongen was gevallen en zich lelijk had bezeerd, maar Stefanie schudde het hoofd en zei dat ze niet begreep wat er was gebeurd.

Toen ze wat gekalmeerd was legde ze uit dat de jongen plots leek te verdwijnen, voor enkele seconden weer verscheen om dan weer te verdwijnen, enzovoort, als iets dat in- en uitgeschakeld wordt. Blijkbaar duurde dat enkele minuten. Jennifer was ook totaal ontredderd en zei dat ze haar broertje nooit zoiets had zien doen.

Ik kon eerst niet geloven wat Stefanie zei, maar toen daagde het me dat de jongen niet echt was. Hij was een patch, en wel eentje die slecht functioneerde. Geen wonder dat Stefanie zo overstuur was. Ze had natuurlijk geen enkele ervaring met slecht werkende patches. Toen drong de volledige betekenis van het voorval tot me door: John had me gezegd dat hij tevreden was met zijn patch, en ik ging ervan uit dat hij het over een huisdier had.

Maar een jongen? Jennifers jongere broertje? Wat betekende dat? Wat was er gebeurd met de echte Mark? Wat er ook met hem gebeurd was, hoe waren John en Melanie ertoe gekomen hem te vervangen door een patch? Ik kon maar niet begrijpen hoe ouders zo laag konden vallen.

Wat ook het geval mocht zijn, ik hoopte maar dat er niets aan de hand was met Mark – de echte.

Bij de eerste gelegenheid zou ik John hierover vragen stellen. Ik verwachtte ook verontschuldigingen van hem om mijn dochter aan zoiets afschuwelijks bloot te stellen zonder me in te lichten. Het was volslagen onaanvaardbaar. Hoe moest ik dit uitleggen aan Stefanie?

 

9

 

Ik belde John en zei hem dat we iets moesten bespreken. Hij stemde toe en we spraken een datum af – hij leek goed te weten waarover dit ging. Die dag werd ik hartelijk onthaald. Het was op een avond en de kinderen zaten al in bed – ik zou het onbehaaglijk gevonden hebben als Mark erbij was geweest, zonder te weten of het de echte was of een patch.

‘De laatste keer dat Stefanie hier kwam spelen met je dochter gebeurde er iets verschrikkelijks,’ zei ik.

John knikte. ‘Ik weet het. Er was een technisch probleempje. Het gebeurde op het slechtst denkbare moment. Het probleem werd onmid­dellijk opgelost,’ zei hij. ‘Ik verontschuldig me voor alle ongemak.’

‘Het probleem werd opgelost?’ zei ik, furieus. ‘En je verontschuldigt je voor het ongemak? Besef je wel waaraan mijn dochter werd blootgesteld?’

‘Ja,’ gaf hij toe. ‘Ze was er niet klaar voor om Mark zo te zien. Het moet een zware klap voor haar zijn geweest. Jennifer aanvaardde de patch als haar echte broertje van bij het begin, dus voor haar was het ook zwaar. Kinderen maken geen onderscheid tussen echt en patch, weet je. We hadden enkele technische problemen met onze Patch Unit, maar het onderhoudsteam kwam langs en alles zou nu weer perfect moeten werken. Er zouden geen problemen meer mogen zijn.’

‘Hoe kun je nu zo praten?’ vroeg ik. ‘Hoe kun je het hebben over technische problemen en onderhoud? Heb je het over een machine of over je zoon?’

Er ontstond een stilte en ik besefte dat ik zijn gevoelens misschien gekwetst had.

‘Het spijt me,’ zei ik na enkele gênante momenten. ‘Ik liet me mee­slepen door mijn emoties.’

John sloeg de ogen neer en mompelde: ‘Je weet niet wat ik doorgemaakt heb. Je hebt er geen flauw benul van. Denk vooral niet dat dit gemakkelijk was voor mij.’ Toen verviel hij weer in een pijnlijk stilzwijgen.

Ik wierp een blik naar Melanie, die rustig naast John zat. Ze had nog geen woord gezegd, alsof het gesprek haar niet aanging, alsof we het niet over haar zoon hadden. Haar gelaat was trouwens volkomen uitdruk­kings­loos, in dat in deze omstandigheden! Ik had haar nog nooit zo afstandelijk gezien. Wat was hier aan de hand? Wat was er gebeurd sedert ik haar voor het laatst had gezien? Het was duidelijk dat iets me ontging.

‘Ik vrees dat ik niet kan toestaan dat Stefanie nog komt spelen,’ zei ik. ‘Niet na wat hier gebeurd is. Dat ding joeg haar de stuipen op het lijf. Wellicht wil ze hier niet eens meer komen.’

John knikte. ‘Ik begrijp het.’

Er ontstond weer een ongemakkelijke stilte. Ik verbrak die met de woorden: ‘Je zei me dat je zo tevreden was van die patches. Ik heb me daar natuurlijk niet mee te bemoeien, maar ik had er toch graag meer over geweten als je dat niet erg vindt.’

John keek me aan, richtte zijn blik toen naar Melanie en dan weer mij. ‘Ik ben je een verklaring schuldig,’ zei hij. ‘Vooral na wat er met Stefanie gebeurde.’

‘Je kunt rekenen op mijn discretie,’ zei ik.

John knikte en ging verder: ‘Eerder dit jaar kreeg Mark een zware longontsteking, met complicaties. Het was erger dan we dachten en hij moest opgenomen worden in het ziekenhuis. Veel vooruitgang heeft hij nog niet geboekt, maar we hopen dat hij uiteindelijk weer naar huis zal kunnen.’

‘Het spijt me dat te horen. Ik wist het niet.’

‘Je zult begrijpen dat dit een zware klap voor ons was. Ik opteerde voor die patch om hier dan een zo normaal mogelijke situatie te hebben. Dat is belangrijk voor Jennifer en ook voor mij. Het stelt ons in staat om door te gaan, om ons ervan te overtuigen dat onze beproeving op een dag voorbij zal zijn. Zodra Mark terug is gaat de patch uiteraard weg. Hij zal dan zijn doel gediend hebben.’

‘Ik begrijp het. Toch vind ik dat erg bizar. Ik denk niet dat ik dat als moeder zou kunnen doen.’ Ik keek naar Melanie, die maar bleef zwijgen. Had zij dan echt niets toe te voegen aan het gesprek? Per slot van rekening hadden we het toch over haar zoon?

John moest mijn blik vol ongeloof gezien hebben want hij kwam overeind, greep me bij de arm, keek me in de ogen en zei: ‘Snap je het dan nog altijd niet? Ik besloot om een patch te nemen voor Mark omdat ik zo tevreden was over het product. Zie je, Mark is mijn tweede patch. Melanie was de eerste. De oorspronkelijke Melanie ging ervan door met een andere kerel. Ik heb nooit begrepen hoe een moeder haar kinderen in de steek kan laten. Ik heb hun opvoeding dan maar alleen op mij genomen. Toen kwamen die patches op de markt, en je weet dat ik een early adopter ben. Het leek een perfect idee en ik ging ervoor. De kinderen vonden het ook prima. Ik was zo gelukkig met die patch dat het logisch was om een tweede te nemen toen Mark ziek werd. Meer en meer mensen halen ze in huis. Je wordt er maar beter aan gewoon. Binnenkort zijn ze overal.’

Ik verliet Johns huis in shock, net zo overstuur als Stefanie was geweest.

Vooral Johns slotopmerking toen hij me uitliet trof me met volle kracht: hij zei dat ik geen enkele reden meer had om een alleenstaande moeder te blijven. Er was een perfecte oplossing.

 

10

 

Telkens als ik een van die witte bestelwagens in mijn buurt geparkeerd zie lopen koude rillingen me langs de rug. Ik zie ze meer en meer. Er komen verkopers langs, of misschien onderhoudsteams die technische problemen moeten oplossen. Ik vraag me af hoe ver dit zal gaan, hoe diep de mensen zullen wegzinken. Binnenkort is de werkelijkheid een voorbij­gestreefd begrip. Mijn huis zal het laatste bastion zijn. Ik moet toegeven dat ik bang ben. Hoe ga ik nog weten wat er nog echt is om me heen, vooral als die technologie nog geperfectioneerd wordt en wellicht alom­tegenwoordig? In wat voor een wereld zal mijn dochter opgroeien? Zal ze zwichten of koppig weerstand bieden zoals haar moeder? Of ben ik alleen maar ouderwets?

Zal Stefanie me mijn gang laten gaan… of zal ze me op een bepaald punt laten vallen en me vervangen door een patch die voldoet aan al haar wensen?